Πρώην βασιλικά κτίσματα
Από την εποχή κατάλυσης της βασιλείας στην πατρίδα μας, κάθε τι που αναφέρεται ως βασιλικό, προκαλεί σε πολύ κόσμο δυσφορία και αποστροφή.
Δεν θα συζητήσουμε, ούτε θα αναλύσουμε σήμερα, το πως και το γιατί.
Η ιστορία από μόνη της είναι αυτή που κρίνει και χαρακτηρίζει μια εποχή, προσδίδοντας δίκιο η άδικο, ανάλογα με τα γεγονότα και την κρίση των ιστορικών.
Ας το δούμε λοιπόν με ψύχραιμη ματιά, εξ άλλου οι ιδεολογικές αντιθέσεις παραμερίζονται πάντα για μια επίσκεψη, σε κάποια ημιθανή κτίρια μιας άλλης εποχής, όχι και τόσο μακρινής.....
Έχουμε διαχωρίσει πολλές φορές τη θέση του ο καθένας μας, συζητώντας για την ερήμωση, την εγκατάλειψη, και την παγερή αδιαφορία του κράτους για κάτι που αν το εξωράιζε σωστά θα του επέφερε και έσοδα. Κτίρια που δεν θα έπρεπε να χάσουν την μάχη με την αυθεντικότητα τους και όμως ρημάζουν αναίτια.
Ίσως αν μπορέσουμε κάποια στιγμή να πείσουμε, ότι σαν επισκέπτες το μόνο που πραγματικά μας ενδιαφέρει, είναι να τα δούμε ως ερευνητές και όχι ως οπαδοί κάποιας δυναστείας, μπορεί κάτι να άλλαζε!
Όπως ακριβώς γίνεται σε όλες τις προηγμένες χώρες της δύσης, που σέβονται και αποδέχονται το παρελθόν και την ιστορία τους, βοηθώντας να αναστηλωθούν τα μνημεία τους και να εμφανιστούν λαμπρότερα και επισκέψιμα με ανταποδοτικότητα στους λαούς τους......
Αν σκεφθείς ότι ακόμα και το απογυμνωμένο κρεματόριο του Άουσβιτς με το όποιο φρικιαστικό παρελθόν, είναι επισκέψιμο και αποδίδει κέρδη, καταλαβαίνεται το σκεπτικό μου.
Αφορμής δοθείσης, η αναφορά στο θέμα μου, υπήρξε η επίσκεψη στο κτήμα Τατοίου, στο Μον Ρεπό της Κέρκυρας, στο Μουσείο της πόλεως των Αθηνών και στον Πύργο Βασιλίσσης στο Ίλιον.
Έχοντας σαν μέτρο σύγκρισης την διατήρηση, την συντήρηση και την επισκεψιμότητά τους, θα αναφερθώ σε αυτά που σώθηκαν με ιδιωτική πρωτοβουλία και σε αυτά που παρακμάζουν και καταστρέφονται από την φθορά του χρόνου και την αδιαφορία των υπευθύνων του κράτους.
Ο πρώτος βασιλεύς των Ελλήνων Όθωνας, γιος του Λουδοβίκου του Α΄ ήταν μόλις 15 χρονών, όταν οι μεγάλες δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία τον διόρισαν για να συγκροτήσει το νέο Ελληνικό κράτος, πάνω στα Ευρωπαϊκά πρότυπα το 1832.
Πρώτη κατοικία του το 1836 όταν έφθασε στην Αθήνα με την σύζυγό του βασίλισσα Αμαλία, ήταν η « Μεγάλη Οικία», ένα αρχοντικό σπίτι στην Πλατεία Κλαυθμώνος. Ο κήπος του παλαιού παλατιού όπως το αποκάλεσαν αργότερα, ήταν όλη η πλατεία Κλαυθμώνος ως την περιοχή της Πλατείας Καραϊσκάκη. Από εκεί το 1843 μετακόμισαν στα νέα Ανάκτορα την σημερινή Βουλή των Ελλήνων
Το παλαιό αυτό παλάτι μαζί με το διπλανό μικρότερο κτίριο ιδιοκτησία των οικογενειών Βούρου και Ευταξία επισκευάστηκε και σήμερα παρουσιάζεται ως Μουσείο της πόλεως των Αθηνών, με πλήθος σημαντικών αποκτημάτων των συλλεκτών ιδιοκτητών τους, όπως έπιπλα, πίνακες, αντικείμενα του βασιλικού ζεύγους, αποκαλύπτοντας παράλληλα ένα μεγαλοαστικό σπίτι της Αθήνας του 19ου αιώνα, το οποίο σημειωτέον τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1990. Είναι μικρό, κομψό, πλούσιο σε αντικείμενα, καλά συντηρημένο, σε πείσμα των καιρών. Στην πίσω αυλή του υπάρχει ακόμα ο Φοίνικας που φύτεψε η βασίλισσα Αμαλία τότε. Ως ιδιωτικός χώρος συντηρείται από τους ιδιοκτήτες του, έχοντας ένα μικρό εισιτήριο εισόδου, συνεχίζει όμως να είναι δυστυχώς άγνωστη η ύπαρξή του για πολλούς, καίτοι βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας.
Ο Πύργος Βασιλίσσης που συνορεύει σήμερα με το σχεδόν εγκαταλελειμμένο Πάρκο Τρίτση, ήταν το ησυχαστήριο της Αμαλίας, η οποία το επισκέπτονταν πολύ συχνά έφιππη σε ελάχιστο χρόνο από τα ανάκτορα του Συντάγματος.
Ήταν ένα είδος κυνηγητικού καταφυγίου νεογοτθικού ρυθμού, παρόμοιο με τον Πύργο που γεννήθηκε ο Όθων στην Βαυαρία, μέσα σε μια έκταση 300 στρεμμάτων. Ένα Τούρκικο τσιφλίκι ήταν που αγοράστηκε από την Αμαλία το 1848 και έγινε μια σπουδαία αγροκτηνοτροφική πρότυπη μονάδα, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό και την βελτίωση της Ελληνικής γεωργίας, πάντα υπό την επίβλεψη και προστασία της. Η επιχειρηματική οικογένεια των μεταλλείων Λαυρίου Giovani Battista Serpieri, αγόρασε στα τέλη του 19ου αιώνα τον Πύργο. Έκανε τις απαραίτητες επισκευές στο ήδη εγκαταλελειμμένο κτίσμα, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα ένα πραγματικό στολίδι, που αντανακλά την παρελθούσα βασιλική αίγλη!
Σήμερα το κτήμα και ο Πύργος είναι επισκέψιμα με ένα μικρό εισιτήριο και οινογνωσία των περίφημων κρασιών τους!. Ο επισκέπτης εκτός από τις ολάνθιστες αυλές του θα επισκεφθεί τις καλλιέργειες των σταφυλιών, τον ελαιώνα και το πρότυπο οινοποιείο, τους στάβλους, τον λαχανόκηπο. Και θα μείνει έκθαμβος από την επίσκεψη στο β' όροφο του πύργου, όπου χωρίς παπούτσια περιεργάζεται το καταπληκτικό σωζόμενο μοναδικό παρκέ μαρκετερί στην Ελλάδα, καθώς και τις περίτεχνες δαντελωτές χρυσοποίκιλτες οροφογραφίες με τον καταπληκτικό πολυέλαιο, τον Θυρεό και την προσωπογραφία του Όθωνα. Τι θα είχαμε να θαυμάσουμε σήμερα, αν κι αυτό είχε παραμείνει κλειστό και ρημαγμένο;
Το Μον Ρεπό κτισμένο το 1824 στην ωραιότερη περιοχή της Κέρκυρας ήταν η εξοχική κατοικία των εκάστοτε βασιλέων. Το 1921 γεννιέται στις κάμαρες του ο Φίλιππος της Αγγλίας ο έως σήμερα σύζυγος της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας.
Από το 1981 γίνεται Μουσείο και δυστυχώς σήμερα ο επισκέπτης αντικρίζει κανείς ένα σχεδόν άδειο κτίριο με ελάχιστα έπιπλα. Οι φύλακες μας είπαν ότι τα εκθέματα έχουν μεταφερθεί σε υπόγειους χώρους στο κέντρο της Κέρκυρας, γιατί άραγε;
Άφησα τελευταίο το πολύπαθο Τατόι, την εξοχική βασιλική κατοικία, που οικοδομήθηκε από το 1884 έως το 1886 από τον αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη πάνω σε σχέδια του ανακτόρου Πέτερλοφ, της Αγίας Πετρούπολης.
Το 1889 έγιναν τα εγκαίνια της έπαυλης, κατοικήθηκε από τον Βασιλέα Γεώργιο τον Α΄ και την βασίλισσα Όλγα η οποία μετά την δολοφονία του βασιλέα Γεωργίου στην Θεσσαλονίκη το 1913 αποσύρθηκε. Κάηκε δύο φορές το 1916 και το 1945.
Από το 1945 έως το 1974 αδιαλείπτως ήταν η μόνιμη κατοικία της τελευταίας βασιλικής οικογένειας.
Ακολούθησαν διαμάχες και προστριβές με τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, αποζημιώσεις και κλοπές, και έκτοτε εκκρεμεί κάθε τι που θα του έδινε ζωή και κύρος, για να αναστηθεί από την ερήμωση και την εγκατάλειψη, που μόνο καλό δεν του κάνει. Οι φίλοι κτήματος Τατοίου, μαζί με την Ελληνική Εταιρία περιβάλλοντος και Πολιτισμού της οποίας Πρόεδρος είναι ο κ. Κώστας Σταματόπουλος, έχουν εκπονήσει μελέτες, έχουν αναστηλώσει τμήματα κτισμάτων, που είχαν γκρεμιστεί και συνεχίζουν να ξεναγούν τον κόσμο που το επισκέπτεται και το μόνο που ακούν είναι: Μα πως το άφησαν να γίνει έτσι!
Θα μπορούσαμε να είχαμε δώσει την γαλήνια αυτή Εδέμ στον κόσμο, να την περπατά και να την χαίρεται, μας λένε αλλά.....Το 2013 το Τατόι ήταν μέσα στους 14 φιναλίστ της Europa Nostra, για ένα βιώσιμο μέλλον ιστορικής μνήμης και προώθηση της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Τι έγινε άραγε και μ΄ αυτό;
Το ανάκτορο τέλος της οδού Ηρώδου του Αττικού, που μετά την κατάλυση της βασιλείας το 1974, χρησιμοποιείται ως κατοικία του εκάστοτε Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι δημιούργημα του Ερνέστου Τσίλλερ και κτίστηκε από το 1891 έως το 1897 για τον διάδοχο Κωνσταντίνο.
Το συμπέρασμα λοιπόν που βγαίνει είναι ότι σχεδόν πάντα, μόνο με την ιδιωτική πρωτοβουλία και χρηματοδότηση, μπορεί κάτι να διασωθεί και να συνεχίσει να υπάρχει αξιοπρεπώς όρθιο! Ένα γιατί θα βασανίζει πάντα κάθε προοδευτικό άτομο σε τούτη την χώρα. Και να φαντασθεί κανείς ότι ενώ εμείς περιφρονούμε και απορρίπτουμε, οι τελευταίοι εν ζωή απόγονοι του Όθωνα στην Βαυαρία εκτός από το ετήσιο μνημόσυνο και τις εκδηλώσεις μνήμης που έκαναν στην γενέτειρά του τη Βαμβέργη στο Μόναχο για τα 150 χρόνια από τον θάνατό του, συντηρούν ένα εκπληκτικής ομορφιάς παλάτι, που το επισκέπτεται χιλιάδες κόσμου.
Στον κήπο των Ρόδων της Βαμβέργης υπάρχει μια μπρούτζινη πλάκα με την επιγραφή «Από την Αθήνα στην Βαμβέργη Βασιλιάς Όθων της Ελλάδας».
Οι Βαυαροί δεν σταμάτησαν ποτέ να διδάσκουν αρχαία Ελληνικά στα σχολεία τους και εξακολουθούν να είναι έως σήμερα Φιλέλληνες.
Συγκρίνοντας λοιπόν την δική μας αντιμετώπιση μ’ εκείνη των Βαυαρών νοιώθεις ότι ο πολιτισμός μας έχει παρεκκλίνει εδώ και χρόνια από την πραγματικότητα! Ας πιστέψουμε ότι κι εμείς κάποτε θα πετάξουμε από πάνω μας τον ψεύτικο χιτώνα του καθωσπρεπισμού που μόνο πίσω μας πάει...........!
11 Σεπτεμβρίου 2017
Φετοκάκη Μαρία
