67 χρόνια πίσω

Όταν τα χρόνια περνούν η μνήμη γυρνά προς τα πίσω. Ετσι αυτές τις μέρες, και παρά την ύπαρξη της πανδημίας, που τα «πρωτάκια» ετοιμάζονται να μπούνε για πρώτη φορά στην πρώτη τάξη, η σκέψη γυρνά 67 χρόνια πίσω στις εικόνες της πρώτης μέρας στο σχολείο, τότε που δεν υπήρχαν νηπιαγωγεία ούτε αυτοκίνητα να μεταφέρουν τα παιδιά στα σχολικά κτίρια.

Σεπτέμβρης 1953, πρώτη μέρα στο σχολείο. Ο αγιασμός στην μικρή πλατεία, ανάμεσα στη βορινή πόρτα του αυλόγυρου της εκκλησίας και το σπίτι του Γιώργη και Γαρυφαλιάς Κοσσένα.

Δάσκαλοι ο Γεώργιος Εκατομμάτης και η Δανάη Πετάση, και Ιερέας ο παπά–Βαγγέλης Αγιωργούσης. Στην πρώτη γραμμή η πρώτη τάξη, τα «πρωτάκια»:

Αγιωργούση Β. Πλουμίτσα (η κόρη του παπά-Βαγγέλη)
Αμπανούδης Δ. Παντελής
Δανιήλ Γ. Ελένη
Ζωφός Α. Γιάννης
Καμπούρης Κ. Δημήτρης
Κοντογιάννη Ν. Ασημίνα
Παλαιούδη Α. Σταματία
Πανέρης Ι. Ανδρέας
Πατάπη Γ. Θάλεια
Σκουλικίδου Π. Ευαγγελία
Σκουλικίδου Ν. Πολυξένη
Φράγκος Π. Νίκος

Μετά τον αγιασμό, στην μικρή πλατεία, η είσοδος στις τάξεις και η πρώτη γνωριμία με το χώρο. Η Πρώτη, η Πέμπτη και η Έκτη τάξη στο κτήριο – αποθήκη (του Νικολού έτσι το λέγανε) με τον δάσκαλο Γ. Εκατομμάτη, και Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη τάξεις δίπλα, στο ισόγειο της Δέσποινας Κοντογιάννη (Σπύρενας) με την δασκάλα τη Δανάη.

Η πρώτη εικόνα με τα θρανία και τους δύο μαυροπίνακες στερεωμένους στα γνωστά τρίποδα, δεξιά και αριστερά από την έδρα του δασκάλου, και οι πρώτες ζωγραφιές στις πλάκες με το κοντύλι, την ώρα που ο δάσκαλος είχε να ασχοληθεί με Πέμπτη και Έκτη τάξη.

Στις 10 η ώρα το μοναδικό διάλλειμα στην κεντρική πλατεία (το Λιβάδι έτσι το έλεγαν τότε) η μισή στο μέγεθος απ’ ότι είναι σήμερα, για ξεμούδιασμα και φαγητό, για όσα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να φέρουν κάτι μαζί τους. Φυσικά ούτε συζήτηση για πόσιμο νερό ή χρήση τουαλέτας, αφού οι τουαλέτες βρίσκονταν 300 μέτρα μακριά στην αυλή του παλιού Σχολείου, που είχε χαρακτηρισθεί επικίνδυνο μετά το σεισμό του 1949.

Μετά το διάλειμμα η πρώτη γνωριμία με τον δάσκαλο μέσα από παραμύθια, ιστορίες και κουβέντες και στο τέλος λίγο πριν να φύγουμε ένα μικρό δώρο σε κάθε παιδί από τρεις κερομπογιές και ένα κουτάκι με κάψουλες από βιταμίνες, που πιθανόν ήταν από την «Αμερικάνικη βοήθεια» για τη μεταπολεμική Ελλάδα.

Ο ίδιος ρυθμός συνεχιζόταν για μια και πάνω εβδομάδα, εβδομάδα προσαρμογής την ονομάζουμε τώρα, μέχρι που ο δάσκαλος ξαφνικά μας φανέρωσε μια μεγάλη χάρτινη κορδέλα με κάτι γραμμένο επάνω που δεν ξέραμε τι έλεγε. Η απορία μας λύθηκε όταν μας είπε κάποια στιγμή ότι γράφει «ο πίνακας είναι μαύρος». Κάθε μέρα μας ξετύλιγε την κορδέλα ο δάσκαλος κα ρωτούσε ένα-ένα παιδάκι να πει τι γράφει. Πολλές φορές την άνοιγε ανάποδα τότε όλα μαζί φώναζαν «είναι ανάποδα».

Στην συνέχεια μας έφερνε και άλλες κορδέλες που έγραφαν «Ο ουρανός είναι γαλανός», «το κυπαρίσσι είναι πράσινο» και στο τέλος έδωσε σε κάθε παιδάκι τις αντίστοιχες μικρές καρτελίτσες.

Μετά έκοψε τις κορδέλες ξεχωρίζοντας τις λέξεις μία προς μία και το ίδιο έκανε κάθε παιδάκι στο σπίτι και στο τέλος έκοψε και τα γράμματα. Αναλυτικο-συνθετική μέθοδος διδασκαλίας ή κάπως έτσι ονόμαζαν τη μέθοδο αυτή τότε.

Έτσι μάθαμε το αλφάβητο και λίγο πριν τα Χριστούγεννα, αγοράσαμε το πρώτο μας βιβλίο (συγγραφέας Επαμεινώνδας Γεραντώνης, Έκδοση ΟΕΣΒ 1950). Παράλληλα με την ανάγνωση μαθαίναμε και την αριθμητική που, το μάθημα αριθμητικής, γινόταν το απόγευμα. Κάθε παιδάκι έφερνε μαζί του ένα πουγκάκι με κουκιά και ο δάσκαλος το έβαζε να τα τοποθετεί στο θρανίο του και να μετράει ένα, δύο, κλπ. Αργότερα να μετράει δύο-δύο, πέντε-πέντε και τέλος να αφαιρεί από το 100, 99, 98 αντίστοιχα και πάντα με τα κουκιά. Μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων πήραμε τετράδια και μολύβια και αρχίσαμε την αντιγραφή, την ορθογραφία και τις αριθμητικές πράξεις, πρόσθεση και αφαίρεση. Αισίως προβιβασθήκαμε όλοι, γιατί τότε έμενες και στην ίδια τάξη, και την επόμενη χρονιά στεγασθήκαμε στο άλλο ισόγειο της Δέσποινας Κοντογιάννη με δασκάλα την Δανάη Πετάση, αλλά δυστυχώς είχαμε την πρώτη αποχώρηση από την τάξη μας. Η οικογένεια του παπά- Βαγγέλη Αγιωργούση μετακόμισε (νομίζω στην Καλλιμασιά) και πήρε μαζί και την Πλουμίτσα.

Επιτέλους την επόμενη χρονιά ετοιμάσθηκαν οι δύο αίθουσες του καινούργιου Σχολείου, δηλαδή μόνο οι αίθουσες που χωρίζονταν μεταξύ τους με ξύλινες κατασκευές, ο διάδρομος ήταν χωρίς παράθυρα και όλο το κτίριο εξωτερικά ασοβάντιστο.

Τις τάξεις Δευτέρα, Τρίτη, και Τετάρτη τις πήρε μια νέα δασκάλα η Καίτη Αικατερίνη από το Καστέλο, και ο δάσκαλος πήρε πάλι την Πρώτη, Πέμπτη και Έκτη τάξη. Όμως στους δύο πρώτους μήνες είχαμε και άλλη αποχώρηση. Η οικογένεια του Γιάννη Πανέρη μετακόμισε στη πόλη της Χίου και πήρε μαζί και τον Ανδρέα.

Φθάσαμε στο σχολικό έτος 1958-59 στην έκτη τάξη και έμεινε μόνος ο δάσκαλος με τις έξι τάξεις και 68 παιδιά. Είχαν τότε αφαιρέσει ένα διαχωριστικό για να επικοινωνούν οι αίθουσες μεταξύ τους και να έχει και ο δάσκαλος εικόνα. Ένας δάσκαλος πρωί-απόγευμα, να μάθει γραφή και ανάγνωση στα «πρωτάκια» και να προετοιμάσει όσους από την έκτη θα έδιναν εξετάσεις για το Γυμνάσιο. Και όμως τα κατάφερε και τα τέσσερα αγόρια που έδωσαν εξετάσεις, τότε λίγα κορίτσια σπάνια επήγεναν στο Γυμνάσιο, επέρασαν και σε καλή σειρά (ειδικό αφιέρωμα για τον Δάσκαλο Γεώργιο Εκατομμάτη υπάρχει στην ιστοσελίδα vasileoniko.gr στη θέση ΣΥΛΛΟΓΟΙ-ΑΡΧΕΙΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ-ΓΕΝΑΡΗΣ-ΜΑΡΤΗΣ 1981, ΦΥΛΛΟ 4, ΣΕΛΙΣ 3).

Τα χρόνια πέρασαν όλοι δημιουργήσαμε οικογένειες και μέχρι σήμερα όλοι είμαστε με τον ένα ή άλλο τρόπο υγιείς, αλλά τελικά στο χωριό καταλήξαμε να εγκατασταθούμε μόνιμα μόνο τρείς:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ Α. ΖΩΦΟΣ, ΣΚΟΥΛΙΚΙΔΟΥ Ν. ΠΟΛΥΞΕΝΗ

Στην Αθήνα έχουν εγκατασταθεί οι ΑΜΠΑΝΟΥΔΗΣ Δ. ΠΑΝΤΕΛΗΣ, ΔΑΝΙΗΛ Γ. ΕΛΕΝΗ, ΣΚΟΥΛΙΚΙΟΥ Π. ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, στην Ιθάκη η ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ Ν. ΑΣΗΜΙΝΑ , στην Αμερική η ΘΑΛΕΙΑ Γ. ΠΑΤΑΠΗ και η ΠΛΟΥΜΙΤΣΑ ΕΥ. ΑΓΙΩΡΓΟΥΣΗ, στο Χαλκειός η ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΑΝ. ΠΑΛΑΙΟΥΔΗ, και ο ΝΙΚΟΣ Π. ΦΡΑΓΚΟΣ και ΠΑΝΕΡΗΣ ΙΩ. ΑΝΔΡΕΑΣ στην πόλη της Χίου.

Βέβαια στις κοινωνικές εκδηλώσεις στο Χωριό, και κυρίως το καλοκαίρι του Αγ. Παντελεήμονα αρκετοί βρίσκουν την ευκαιρία να έρθουν και να μείνουν για λίγο. Αν τώρα έχουν ξεχάσει τις εμπειρίες από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και αν έχουν πρόσβαση στην ιστοσελίδα μας, σίγουρα διαβάζοντας τις σκέψεις μου θα θυμηθούν και άλλες καλές στιγμές της μαθητικής μας ζωής. Γι’ αυτό επρόσθεσα τα αναγνωστικά της Πρώτης και των άλλων τάξεων καθώς και τις φωτογραφίες του τότε Σχολείου μας.

Χίος 15 Σεπτέμβρη 2020

Γιάννης Ζωφός