Η θέση του χωριού μας (και όχι μόνον) φαίνεται πως ήταν εξόχως ιδιαίτερη από τα πολύ παλιά χρόνια. Δεν ήταν καθόλου τυχαία η επιλογή από τον Μέγα Αλέξανδρο να χτίσει εκεί κάποιους οίκους του, από τους οποίους πήρε και το όνομα Βασιλεώνοικο (από το Βασιλέων οίκοι). Αυτό συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια, όπου είχαν ανεγερθεί περισσότεροι από 40 Πύργοι. Από διάφορες ιστορικές πηγές, διαβάζουμε τα εξής:
“(…) το κιόσκι του περίφημου πύργου του Ροδοκανάκη (Βλάχου) πριν από το Βασιλεώνοικο (στου Μαμούνα) βρισκόταν πάνω από το δρόμο προς τα Μαστιχόχωρα, σε δική του καμάρα που καβαλούσε το δρόμο που περνούσε από κάτω της και στηρίζονταν στην μια πλευρά του στο απέναντι κτήμα του Σεκιάρη.

Το μέγεθος του “κιοσκιού” που όταν μεν ήταν συνέχεια δωματίου είχε από τρεις μεριές παράθυρα, ενώ όταν αποτελούσε κατασκευή ξέχωρη από τον πύργο είχε παράθυρα και από τις τέσσερις πλευρές, ήταν ανάλογο με εκείνο του πύργου, ώστε να εναρμονίζεται αισθητικά με το σύνολο.

(…) την ύπαρξη αρχικά “κουφών” πύργων, οι οποίοι είναι και οι παλαιότεροι, αναφερόμενοι στα πριν από τους Γενοβέζους χρόνια, πύργοι καθαρά Βυζαντινοί, όπως π.χ. των Δωτιών, του Πυργίου κ.ά. και τους έλεγαν έτσι γιατί προοριζόμενοι κυρίως για άμυνα δεν είχαν παράθυρα παρά μόνο πολεμίστρες και από μέσα ένα ή δυο σκέτα πατώματα, χωρίς διαχωρισμούς, αφού δεν προορίζονταν να εξυπηρετήσουν ενοίκους αλλά αυτούς που κατέφευγαν σε ώρα ανάγκης.

Τέτοιος πύργος υπήρχε και στη θέση όπου μετά κτίστηκε το αρχοντικό των Ροδοκανάκηδων (Βλάχων) κοντά στο Βασιλεώνοικο και γύρω από αυτό υπήρχαν μικρά πυργάκια, όπως αυτά που διασώζονται ακόμα στην περιοχή Γρου, μερικά μάλιστα σε αρκετά καλή κατάσταση, γιατί κτισμένα πάνω σε ισχυρά πετρώματα, δεν τα κατέστρεψαν οι σεισμοί. Μερικά από αυτά είναι κτισμένα τα προγενοβέζικα χρόνια και ανήκαν σε διαφόρους ή άλλα, που βρίσκονται καντύτερα στο Βασιλεώνοικο, ήσαν εξαρτήματα του πύργου των Ροδοκανάκηδων και έμεναν σ' αυτά, όπως φαίνεται, καλλιεργητές των Ροδοκανάκικων κτημάτων. ”(1)

“(…) Περί το Βασιλεώνοικον μάλιστα μέχρι του Γρου αφ' ενός και του Καρβουνάτου και Χαλκειού αφ' ετέρου, υπήρχον πάρα πολλοί τοιούτοι πύργοι και κτήματα, ων τινά αναφέρομεν με τα σημερινά αυτών ονόματα: του Μπουλά (= Μουλά τουρκ.) του αυτού δ' είνε και το λεγόμενον του Μπουλακιού (πρβλ. Λούλας − Λουλακιού, Γρύλλου − Γρυλλακιού, Καρφάς − Καρφακιού κτλ.). Εντός του κτήματος τούτου ευρέθησαν προ τριετίας δύο τάφοι απλοί εις βάθος ενός μέτρου υπό την επιφάνειαν του εδάφους. Του Καραμουσά (αφ' ου και ο ομώνυμος ρύαξ και η γέφυρα) του Ρήγα ή τα Ρήγικα (γέν. χιακόν), του Αρματωλού (ίσως Αμαρτωλού, βλ. Πετροκοκκίνους αυτ. και Πουλούς κτήμα), της Καστερνής, του Δοξαρά, του Τσουκαλιού (πρβ. χώρας συνοικίαν Τσουκαλιό και Τσικαλίου) του (υ)Ψηλάντη, του Κομητά, του Δαβρά (= Γαβρά), του Κολλύρη, του Καρφακιού (βλ. Καρφάς), του Μανίτση, του Ψιακή, του Πατάπη, του Μαυρακιού (Μαύρου), του Απατά, του Βλάχου, του Κώτσα, του Καραμανή, του Φλαράκη, της Τσιλίκενας, της Πουλούς (Πετροκοκ.), του Κάντιαλη (Τουρκ.), του Τσάκαλη, της Αθανάσας, του Τσαμούταλου, του Σαΐ (= Σαΐτ τουρκ.), Μαχουμούτη, της Ζαμπιάς (= Ιζαμπιάς = Isabelle), του Λεμονά, του Μουτσάτσου, του Μαμάκη, Κακαΐτη, Μπριλή (Ιουστινιάνη), του Τσερόνη, του Τσεργούλη, του Πη(γ)ηνού, του Γρυλλακιού (Γρύλλου), Χασούμ βέη, αφ' ου και το ρυάκιον, του Μπέλλα κόζα, του Καλαφάτη. Το δε λέγομεν Καρβουνάτον είνε τόπος εκτεταμένος μεταξύ Βασιλεωνοίκου και Κοκκαλά εξ επων. μεσαιωνικού Καρβούνη (…)” (2)

Να προσθέσουμε και τον Πύργο του Παπά, ερείπια του οποίου βλέπουμε σε φωτογραφία μας, της δεκαετίας του 1980.

Για τον πύργο του Δοξαρά ο Ιωάννης Ιακ. Κουνέλλης αναφέρει τα εξής:

“(…) ο πύργος Δοξαρά είναι εξαιρετικά επιβλητικός. Ευρίσκεται νοτιότερα από το γεφύρι του Πατάπη, στα δυτικά του κεντρικού δρόμου που διασχίζει του Γρου. Είναι διώροφος κτισμένος με κίτρινη τοπική πέτρα. Στο ισόγειο σώζονται κατάλοιπα ελαιοτριβείου και αποθήκες. Στον όροφο οδηγεί πέτρινη σκάλα που φέρνει σε μικρό ανατολικό εξώστη, που είναι στρωμένος με ορθογώνιες πλάκες κόκκινες Θυμιανούσικες εναλασσόμενες καλλιτεχνικά με ντόπιες κίτρινες. Μια είσοδος από τον εξώστη οδηγεί στο εσωτερικό του ορόφου όπου όμως είναι σχεδόν αδύνατο να εισδύσει κανείς. Έξω από τον πύργο είναι το πηγάδι, που στη βάση του στομίου του, ξένοι ως λέγεται ωδηγημένοι από σχετικό σημείωμα των κληρονόμων του Πύργου ευρήκαν αρκετά χρυσά νομίσματα και κοσμήματα.” (3)

Για τον Πύργο του Τσαμούταλου η Σοφία Καρασούλη αναφέρει, πως “ο Τούρκος Τσαμούταλης είχε πάρει για γυναίκα μια Βασιλειωνοικούσαινα και βαφτίστηκε χριστιανός”. (4)

• ΝΙΚΟΥ Ζ. ΠΕΡΡΗ: Ο ΚΑΜΠΟΣ (ΧΙΟΣ 1972), Τόμος Α' σελίδες 121−122 και 137−138
• ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΖΟΛΩΤΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΤΟΜΟΣ Α', Ι, σελίδες 563, 564. ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΤΥΠΟΙΣ Π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ 1921
• ΙΩΑΝΝΗΣ ΙΑΚ. ΚΟΥΝΕΛΛΗΣ: ΓΡΟΥΣ ΜΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ, σελίδα 41. Εκδοση Δήμου Καμποχώρων Χίου 2001
• ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΑΣΟΥΛΗ: Θύμησες πρωτινών καιρών ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΝΟΙΚΟΥ, Έκδοση & Κεντρική Διάθεση: Άλφα πι, Χορηγός Έκδοσης: Δήμος Καμποχώρων Χίου, ΧΙΟΣ 2002, σελίδα 134

Παντελής Π. Δανιήλ